به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، مصطفی آل احمد در جلسه نقد و بررسی فیلم مستند «نویسنده بودن» گفت: برای من، جلال آل احمد به لحاظ اجتماعی و سیاسی شخصیتی اثر گذار بوده است و همواره دوست داشتم تا این نویسنده را نقد کنم.
وی افزود: در آغاز کار، به دنبال این بودم که نگاهی انتقادی به جلال آل احمد داشته باشم، اما در نهایت و پس از ساخت این اثر مستند و بررسی مصاحبهها به این نتیجه رسیدم این جریان روشنفکری بوده که ثبات نداشته و جلال به دلیل پویایی اندیشه، در یک گروه خاص فکری و سیاسی نمانده و به اصطلاح از این شاخه به آن شاخه پریده است. آل احمد در ادامه یادآور شد: تلاش من بر این بود که این نگاه انتقادی در فیلم «نویسنده بودن» اثر نداشته باشد و مخاطب بر پایه صحبتهای سوژههای فیلم به قضاوت بنشیند. وی توضیح داد: آل احمد شخصیتی نو و پویا و تفکری ترکیبی از غرب و شرق داشت که این تفکرات در پیوند با جامعه ایران در نگاه این نویسنده متبلور میشود. این کارگردان سینمای مستند گفت: برای ساخت مستند نویسنده بودن میخواستم با سیمین دانشور مصاحبه کنم، اما او معتقد بود که جلال متعلق به سیمین است و شخص دیگری حق ندارد به او بپردازد! از این رو به دلیل بغضی که سیمین نسبت به جلال داشت و از سوی دیگر بیماری این نویسنده، اصراری به حضور سیمین در این مستند نداشتم. هر چند که فصل اول این مستند، شخصیت سیمین دانشور و آثار وی را به عنوان اولین زن نویسنده
ایران به تصویر درمیآورد. وی با یادآوری اینکه جامعه ما به قدری درگیری داشته که نخبگانش را از یاد برده است تأکید کرد: از آنچه این اثر را به سمت به اصطلاح آوانگارد شدن ببرد، پرهیز کردم و به شخصیت جلال وفادار بودم؛ اما هنوز معتقدم جا دارد از شخصیت این نویسنده کشور با دیدگاههای مختلف، آثار مستند بسیاری خلق شود. کارگردان مستند نویسنده بودن درباره حذف صدای ناصر طهماسب از این فیلم و گنجاندن صدای ناآشنا برای نریشنها هم گفت: صدای طهماسب برای مخاطب آشنا بود، از اینرو تلاش کردیم با استفاده از صدایی ناآشنا، به مخاطب اینگونه القا کنیم که این صدای آل احمد است که در فیلم شنیده میشود. امیر پوریا منتقد حاضر در این نشست نقد و بررسی نیز گفت: در دورهای، آثار مستند از منظر ساختار تقسیم بندی می شدند و به عنوان نمونه بسیاری از فیلمسازان در تولید آثار سینمایی مستند، به سراغ موارد آرشیوی و عدهای نیز به سراغ تهیه گزارش عینی میرفتند. ابن نویسنده سینما توضیح داد: معتقدم مستند موضوعی اصول و الگوی واحدی ندارد و هر کارگردان میتواند در ساخت مستند پرتره ساختار و لحن متفاوت داشته باشد؛ هر چند که در ساخت مستند جلال، با توجه به
شخصیت آل احمد که به میزانی شوخی گزنده دارد، انتظار داریم که هر از چندگاهی هم بخندیم! پوریا تصریح کرد: از جمله مواردی که به رویکرد مستند پرتره اشاره دارد، مواردی پیرامون شخصیت فیلم است که توسط خود او طی میشود که در این مستند، در مقطع ازدواج جلال و سیمین که هر دو از شخصیتهای ادبی هستند، این امر دیده میشود. وی یادآور شد: بخش با ارزش دیگری از این مستند، میزان استفاده از تصاویر آرشیوی با کیفیت از مراسم خاکسپاری جلال آل احمد بود که برای مخاطب جذاب است. این منتقد سینما اضافه کرد: یکی دیگر از شاخصهای این مستند این است که فیلم از هیچ گونه ابهام، تضادی فرار نکرده و همه این مسائل را به تصویر میکشد. پوریا گفت: مسائل روزمرهای که در زندگی مردم عادی دیده میشود، در زندگی جلال آل احمد به عنوان یکی از شاخصترین افراد فرهنگی کشورمان به تصویر کشیده شده است که این امر اتفاق خوبی برای فیلم «نویسنده بودن» محسوب میشود. وی ادامه داد: همچنین این فیلم از اختلاف تاریخی شمس آل احمد و سیمین دانشور نکات ظریفی را نمایان میکند. این منتقد سینما یادآور شد: غیبت سیمین دانشور در فیلم «نویسنده بودن» به عنوان همسر جلال آل احمد می
توانست به شکل مرموز و جادویی در زیر فیلم وجود داشته باشد و به جای اینکه در فیلم بگوییم سیمین در فیلم نیست، در فیلم نشان دهیم که عدم حضور این نویسنده، به مفهومی خاص اشاره دارد. پوریا تأکید کرد: لذت ساخت مستند پرتره این است که نکاتی را فیلمساز کشف کند و آن را به دیگران ارائه دهد که این اتفاق در «نویسنده بودن» رخ داده است. به گفته این منتقد سینما، فیلم در بخشهایی دچار تکرار میشود که این، یکی از نقاط ضعف آن محسوب میشود. پوریا در پایان گفت: روایتگری این اثر مستند موجب شده تا تعادل در بخشهای مختلف آن حفظ شود، اما لحن راوی نمیگذارد که ما یادمان بماند که این لحن جلال است. محمد تقی فهیم از دیگر منتقدان سینمای ایران نیز در این نشست گفت: ما با شخصیتی روبه رو هستیم که مخالفان و موافقان بسیاری در بدنه جریان روشنفکری دارد و این سوژه با این همه پیچیدگی، کار را برای فیلمساز دشوار میکند. وی یادآور شد: در میان طیف افرادی که درباره جلال آل احمد در این اثر صحبت میکنند، جای بسیجیها و حزباللهیها خالی است. این منتقد سینما گفت: جلال از صادق هدایت و بزرگ علوی تأثیر میگیرد اما بعد از مدتی خلاف این موج حرکت میکند که به
این موضوع هم پرداخته نشده است. در انتهای این مراسم، با اهدای لوح تقدیر و هدیه نقدی، از دستاندرکاران فیلم «نویسنده بودن» تقدیر شد.