سرویس موسیقی هنرآنلاین: اولین روز پاییز، زادروز محمدرضا شجریان بود و او هفتاد و هشتمین سال زندگی‌اش را جشن گرفت. مسعود بختیاری شاعر به مناسبت تولد خسروی آواز ایران شعری سرود و فرزندش روزبه بختیاری موسیقی آن را ساخت. درنهایت قطعه "بخوان جانان" با صدای سالار عقیلی روز یکشنبه پخش شد.
مسعود بختیاری و روزبه بختیاری در گفتوگو با هنرآنلاین درباره این قطعه صحبت کردند.
آقای بختیاری، به نظر شما موسیقی امروز ایران، حال‌وروز خوشی دارد؟
مسعود بختیاری: باید بپذیریم شرایط امروز موسیقی کشورمان به‌هیچ‌وجه خوب نیست، اما نباید ناامید بود. هرکدام از ما وظیفه داریم به نوبه خودمان برای زنده نگه‌داشتن تنِ نحیف موسیقی اصیل ایرانی تلاش کنیم. من هم به‌عنوان عضو کوچکی از خانواده موسیقی سعی کرده‌ام گامی کوچک در جهت حفظ و اعتلای موسیقی بردارم. در دوران جوانی سه‌تار می‌نواختم و نزد آقای محمد فیروزی از اعضای گروه "آوا" به علم‌اندوزی می‌پرداختم. استاد محمدرضا شجریان بعد از همکاری با آقای پرویز مشکاتیان، همراه با آقای فیروزی و چند هنرمند دیگر، گروهی به نام "آوا" شکل دادند. من خدمت آقای فیروزی رسیدم اما مجالی برای ادامه فعالیت در عرصه موسیقی پیدا نکردم. همیشه به هنر و ادبیات مخصوصاً حوزه شعر و ادب فارسی علاقه‌مند بودم. در عهد شباب دستی بر آتش نویسندگی داشتم و فعالیت‌هایی هم درزمینه تئاتر انجام دادم.
پسرتان روزبه، اصول اولیه موسیقی را نزد شما فراگرفتند؟
مسعود بختیاری: بله، در ابتدا پایه و اساس کار را به دلیل علاقه شخصی و آشنایی مقدماتی به او آموزش دادم. بعد روزبه را به کلاس آموزش ساز فرستادم. حالا هم او در خدمت جامعه هنری است. من از دیرباز و دوران نوجوانی به‌واسطه علاقه‌ای که پدر مرحومم به استاد محمدرضا شجریان داشتند، با ایشان انس گرفتم. پدرم علاقه‌مند به موسیقی اصیل ایرانی بودند و به خاطر دارم کارهای استاد بنان، استاد عبدالوهاب شهیدی، استاد محمودی خوانساری و استاد نادر گلچین را گوش می‌دادند. همچنین کارهای استاد گلپایگانی و استاد ایرج خواجه امیری از کودکی در حافظه من مانده است. من از نوجوانی با کارهای استاد شجریان مأنوس بودم و از میان همه این اساتید که به آن‌ها علاقه دارم، دل‌بسته و شیفته استاد شجریان بودم. خوشبختانه روزبه هم به اسطوره بی‌نظیر آواز ایرانی علاقه‌مند است. البته مقابل همه اساتید سرِ تعظیم فرود می‌آوریم و همه آن‌ها را دوست داریم اما بحث سلیقه هم در این میان مطرح می‌شود.
خواص، مؤلف اثر را آهنگساز می‌دانند. شما در قطعه "بخوان جانان" از استادانی مانند پرویز مشکاتیان و محمد جلیل عندلیبی یاد کردید. با توجه به علاقه‌ای که به صدای محمدرضا شجریان داشتید، چرا پسرتان را به کلاس آواز نفرستادید و او را روانه کلاس نوازندگی و آهنگسازی کردید؟
مسعود بختیاری: پیش‌نیاز اصلی آواز، برخورداری از صدای خوش است. فکر می‌کنم این قابلیت و توانایی در روزبه وجود نداشت تا به‌صورت حرفه‌ای، آواز را دنبال کند ولی به‌واسطه علاقه‌ای که پسرم به ویولن پیدا کرد، سعی کردیم او را در این مسیر قرار دهیم. همان‌طور که می‌دانید علاقه در کنار استعداد، رکنی تعیین‌کننده است. او ابتدا نوازندگی را دنبال کرد و در ادامه ملودی پردازی و آهنگسازی را در پیش گرفت. کم‌کم با توجه به علاقه و پشتکاری که داشت، مراحل ترقی را پله به پله طی کرد و کار به‌جایی رسید که قطعه "بخوان جانان" شکل گرفت و با صدای سالار عقیلی منتشر شد.
آقای بختیاری، شما متولد سال 1377 هستید. هم سن و سالان شما کمتر مخاطب موسیقی سازوآواز هستند. چه شد به این سمت رفتید و تصمیم گرفتید قطعه‌ای برای محمدرضا شجریان بسازید؟
روزبه بختیاری: من از بچگی با صدای خوش استاد شجریان بزرگ شدم و پدرم همیشه نوارهای ایشان را در خانه پخش می‌کرد. از همان کودکی با موسیقی اصیل خو گرفتم. زمانی که بزرگ‌تر شدم، دیدم واقعاً هیچ خواننده‌ای به‌اندازه استاد شجریان، روح مرا ارضا نمی‌کند. همراه با پدرم تصمیم گرفتیم در زمان حیات این اسطوره بی‌بدیل موسیقی ایران، هدیه‌ای ناقابل تقدیمشان کنیم. به همین دلیل پدرم به استقبال شعری از استاد محمدرضا شفیعی کدکنی با مطلع "بخوان که از صدای تو سپیده سر برآورد" رفتند و شعری جدید سرودند که اسامی چند اثر ماندگار استاد را در خود داشت. من روی این شعر، ملودی نوشتم و دوست خوبمان آقای غلامرضا صادقی، زحمت تنظیم کار را بر عهده گرفتند. درنهایت آقای سالار عقیلی، خواننده خوب و محبوب ایران، اثر را با صدای خوش و زیبایشان خواندند که باید از زحمات تمام این دوستان برای تولید و انتشار اثر تشکر کنم. طبیعتاً بدون کمک و همیاری این عزیزان، کار به سرانجام نمی‌رسید. از طرفی هم امیدوارم استاد محمدرضا شجریان که متأسفانه در بستر بیماری هستند، "بخوان جانان" را بشنوند و بدانند هنوز هم دوستدارانشان به یادشان هستند.
در ایران آثار موسیقایی را بیشتر بانام خواننده می‌شناسند. به نظرتان روزبه چه آینده‌ای در پیش دارد و انتظار شما به‌عنوان پدر و مشوق او چیست؟
مسعود بختیاری: متأسفانه آن‌چنان‌که بایدوشاید در ایران توجهی به پدیدآورندگان اصلی قطعات موسیقایی ازجمله آهنگسازان صورت نمی‌گیرد. این موضوع از قدیم‌الایام بوده و اتفاق جدیدی نیست. درواقع همیشه کار به نفع خواننده مصادره می‌شود. من استاد شجریان را با تمام وجود و عاشقانه دوست دارم اما بسیاری از تصانیفی که می‌گویند "اثرِ استاد شجریان" مانند "آستان جانان"، "سپیده" و "میهن ای میهن" توسط آهنگسازان بزرگی ساخته‌شده و شاید تا حدی جفا در حق استادانی مانند محمدرضا لطفی، پرویز مشکاتیان و محمد جلیل عندلیبی باشد که نامی از آن‌ها به میان نیاید. به‌طور مثال در شعر "بخوان جانان" اشاره‌ای به "میهن ای میهن" داشتیم؛ جایی که می‌گوییم: "بخوان ز میهنی که چون تو پرهنر برآورد" برگرفته از تصنیفی است که استاد عندلیبی آهنگسازی کرده‌اند. ان‌شاءالله روزبه هم استعداد خود را بیش‌ازپیش نشان دهد و ثابت‌قدم بماند تا روزی جا پای بزرگان بگذارد.
روزبه بختیاری: همان‌طور که پدر گفتند متأسفانه به آهنگساز در ایران توجه نمی‌شود، اما امیدوارم به‌تدریج آهنگسازان ما هم جای خود را پیدا کنند. خوشبختانه بارقه‌هایی از امید به چشم می‌خورد، کما این‌که در بسیاری از کارهایی که اخیراً آقای همایون شجریان می‌خوانند، در کنار او، آقای سهراب پورناظری به‌عنوان آهنگساز حضور بسیار پررنگی دارد. این اتفاق نشان می‌دهد که ما می‌توانیم امیدوار باشیم درحرکتی بطئی، جلوه کردن آهنگسازان را ببینیم. با تمام وجود تلاش می‌کنم به‌نوبه خودم نقش‌آفرین باشم. البته هنوز در ابتدای کار قرار دارم؛ بسیار سفر باید تا پخته شود خامی. انتظار ندارم یک‌شبه، ره صدساله را بروم. هرچند با "بخوان جانان" به شکلی نام استاد بزرگ آواز ایران‌زمین را با خود به همراه دارم. باید تأکید کنم این افتخار بزرگ هم نصیبم شد که آقای سالار عقیلی، این قطعه را بخواند و درواقع گام بلندی برداشتم. آرزو می‌کنم آهنگسازان ما ازلحاظ مادی و هم ازنظر معنوی شرایط بهتری را تجربه کنند.
فکر می‌کنید نگاه رسانه به مقوله آهنگسازی می‌تواند مؤثر باشد و معرفی اصولی و دقیقی از نقش مؤلف اثر به مردم ارائه دهد؟
روزبه بختیاری: رسانه بسیار تعیین‌کننده است و نقشی فوق‌العاده حیاتی دارد. متأسفانه اصلی‌ترین رسانه ما یعنی صداوسیما که عنوان رسانه ملی را یدک می‌کشد، شدیداً موسیقی را مورد جفا قرار می‌دهد. انتظاری که ما از رسانه ملی داریم تا در حوزه فرهنگ‌سازی، نقش‌آفرینی کند، فرسنگ‌ها با توقع ما فاصله دارد. اگر بخواهیم واقع‌بین باشیم، از جهاتی در شبکه چهار نگاهی به موسیقی وجود دارد که ما این اتفاق را به فال نیک می‌گیریم. برنامه‌ای بود که مستقیماً و مشخصاً با آهنگسازان مصاحبه می‌کرد که متأسفانه تعطیل شد. چرا ما نباید به یک حوزه مثل موسیقی که تا حد زیادی می‌تواند تأثیرگذار باشد و جوانان ما را بافرهنگ و هنر غنی کشورمان مأنوس کند، بها دهیم؟ به گمان من، رسانه می‌تواند نقشی مهم ایفا کند، به‌ویژه صداوسیما ولی می‌توانیم از سوی دیگر به شکلی به فضای مجازی امیدوار باشیم که خوشبختانه فرصتی ایجاد کرده تا آهنگسازان با مردم ارتباط بیشتری برقرار کنند. نقش رسانه‌های مکتوب هم محفوظ است و قطعاً آن‌ها هم نقش بسزایی ایفا می‌کنند.