سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: در سحرگاه 15 خرداد 1342 بود که عوامل رژیم طاغوتی شاه به خانه ساده و بی‌آلایش حضرت امام در قم یورش بردند و امام خمینی (ره) که روز پیش از آن در روز عاشورای حسینی در مدرسه فیضیه قم، طی سخنان کوبنده‌ای پرده از جنایات شاه و اربابان آمریکایی و اسرائیلی او برداشته بودند، دستگیر و به زندانی در تهران منتقل شدند. پس از انتشار خبر دستگیری امام (ره ) در پانزدهم خرداد 1342، بسیاری از مردم قم، به منزل ایشان رفتند و به اتفاق فرزندشان، حاج آقا مصطفی ، در حدود ساعت شش بامداد، به سمت حرم مطهر حضرت معصومه (س) حرکت کردند. پس از مدتی، صحن مطهر و خیابان های اطراف، لبریز از جمعیتی شد که شعار "یامرگ یا خمینی" را با هیجان شدیدی تکرار می‌کردند. در همان زمان، علما و مراجع وقت هم با صدور بیانیه هایی، خواستار آزادی فوری حضرت امام (ره )شدند.
این رویداد را از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران باید توصیف کرد، رویدادی که پایه‌های رژیم استبدادی شاه را به لرزه درآورد. در باب قیام 15 خرداد کتاب‌های بسیاری به نگارش درآمده است که هر یک از زاویه دید به خصوصی به این رویداد نظر داشته‌اند. در اینجا 6 کتاب در این باب را به شما معرفی می‌کنیم:
خاطرات 15 خرداد (دفتر هفتم)
این کتاب به کوشش علی باقری در حوزه هنری منتشر شده است. در این کتاب خاطره هایی از هفت تن-که از جوانان یا مبارزان آن دوران شناخته می شوند- آمده است: سعید رجایی خراسانی، علی شریعتمداری، حسین شریعتمدار، سید محمد غرصی، جلال الدین فارسی، غلامعلی حداد عادل، زهرا رهنورد.
مجموعه نکات سیاسی- تاریخی گردآمده در این دفتر، می تواند سهم تعیین کننده ای در کالبد شکافی قیام 15 خرداد داشته باشد.
پاره‌ای از این کتاب: "اصالت فکر امام بود که عامل اصلی حرکت مردم و حتی ایجاد تشکلهای سیاسی دراقشار و طبقات مردم شد. حرکت های دانشجویی، تشکلهای روشنفکران و دانشگاهیان، تشکل روحانیت و جمعیت ها و تشکلهای مختلفی که در بین بازاریان و اصناف به وجود آمد، بر اساس اندیشه امام و در پرتو حرکت اصیل و بی سابقه او ایجاد شد. از بین رهبران سیاسی و انقلابی جهان کمتر کسی را می توان یافت که مانند حرکت پیامبرگونه امام به تنهایی و صرفاً با توکل به خدا و با اعتقاد راسخ به اصول خود، یک تنه به میدان آمده باشد(ص24). قیام 15 خرداد را باید سکوی پرتاب و شالوده انقلاب اسلامی ایران دانست که بنیادی ترین تغییرات ساختاری را در نظام سیاسی ایران به وجود آورد."
خاطرات 15 خرداد شیراز
این کتاب نیر در حوزه هنری و به قلم جلیل عرفان منتشر شده است.
برخی شهرهای کشور، همچون شیراز با پایمردی علمای بیدار در هماهنگی با تهران و کانون 15 خرداد شرکت فعال داشتند. گردآورنده خاطرات می نویسد: جمعیتی که در جلسات شب های جمعه در مسجد جامع گرد هم می آمدند بی سابقه و باشکوه بود. از این رو رژیم و ایادی آن تلاش می کردند تا به هر نحو ممکن این انسجام و گردهمایی مردمی را [که به حمایت از نهضت امام خمینی و تحت تأثیر و نفوذ کلام شهید ایت الله دستغیب؛ سخنگوی ستاد جامعه روحانیت شیراز، شکل گرفته بود] متلاشی کنند... ساواک از گسترش دامنه قیام به سایر شهرستان ها و از پیوستن عشایر مسلح به نهضت بیمناک بود و دامنه نفوذ روحانیون و گسترش آن در میان عشایر مسلح بر این نگرانی می افزود. با این وجود در سایر شهرستان های استان فارس از جلمه جهرم و کازرون و داراب و ممسنی و فیروزآباد و لارستان، خیزش های مردمی به حمایت از نهضت امام خمینی شکل گرفت که تنها در منطقه لارستان طی حادثه خونینِ صحرای
باغ، ده ها تن از کودکان و زنان و مردان و سالخوردگان عشایر این منطقه در نتیجه بمباران و کشتار گروهی به شهادت رسیدند (ص1).خاطراتی که در این کتاب آورده شده است، از اقشار گوناگون نقل شده است و طبعاً گویای نکات تاریخی و حماسی 15 خرداد شیراز است.
قیام 15 خرداد
این کتاب به قلم جواد منصوری منتشر شده است.
کتاب حاضر در سه بخش تدوین شده است. در بخش نخست، بستر تاریخی-فرهنگیِ واقعه 15 خرداد تصویر می شود و سپس از لوایح و احزاب و سیاست های پهلوی و فاجعه فیضیه یاد می شود. نویسینده در بخش دوم، به تحلیل قیام 15 خرداد و گزارش آن در تهران و شهرستان ها می پردازد. بخش پایانی کتاب، پیامدهای سیاسی و کنش ها و واکنش های دولت و ملت و حوزه علمیه، و در نهایت تبعید امام به ترکیه بررسی می شود. در لابه لای کتاب، پژوهشگر محترم از اسناد اداره اسناد و آرشیو وزارت خارجه-که خود در آن جا مسؤولیت دارد- مدد جسته است.
خاطرات سیدعلی اکبر محتشمی
این کتاب نیز همچون آثار مزبور در حوزه هنری منتشر شده است. این اثر که حاصل گفت و گوی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی با سید علی اکبر محتشمی، طی 135 ساعت است، بخش های زیر را دربر گرفته است: پیش گفتاری درباره دوران پیش از 15 خرداد، از آن پس فصل نخست درباره کودکی و نوجوانی و تحصیل نام برده است. فصل دوم، زمینه های تاریخی قیام 15 خرداد را از اسلام زدایی رضاخان تا سیاست منافقانه شاه در سال 1340 و تلاش علی امینی برای رقابت با شاه، و لوایح و مواضع روحانیت و فاجعه فیضیه را دربر می گیرد. در فصل سوم، کالبد شکافی واقعه 15 خرداد صورت می گیرد. فصل چهارم کاپیتولاسیون و تبعید امام و عکس العمل مردم را طرح می کند و فصل پایانی کتاب به دوران تبعید امام به عراق اختصاص دارد.
متن کامل مذاکرات هیأت دولت طاغوت در 15 خرداد 1342
"متن کامل مذاکرات هیأت دولت طاغوت در 15 خرداد 1342" در انتشارات روابط عمومی نخست وزیری (بی‌تا) منتشر شده است. پاره‌ای از این کتاب را بخوانیم:
در صورت جلسه های موجود، نخست وزیر(اسدالله علم) و وزیران، درباره نهضت 15 خرداد اظهار نظر کرده و خواستار برخورد شدید با اخلال گران در نظم و امنیت کشور شده اند. عَلَم می گوید: روز تاسوعا دو هزار نفر آمدند شعار دادند "زنده باد خمینی، مرگ بر دشمنان وی"، روز عاشورا همین طور شعار دادند. اگر آن روز دست به تفرقه می زدیم. مردم زیاد زیر دست و پا می رفتند. خود بنده با همه خطری که مرا تهدید می کرد شب عاشورا رفتم به چند مجلس روضه و باعث تعجب آخوندان می شد. تصمیم ما بر این بود که روز شنبه خمینی را در قم، و قمی را در مشهد بگیریم، ولی اتفاقی افتاد که باعث شد زودتر بگیریم. دو چیز اتفاق افتاد: 1) خمینی در قم بر منبر رفت و هتاکی زیاد به اعلیحضرت کرد. 2) خبر دیگر آن که قم و مشهد با هم همصدا بشوند و کار خیلی سخت بشود. لذا دیشت 4 بعد از نیمه شب خمینی را گرفتیم! (ص22).
قیام 15 خرداد
این کتاب در سه جلد (زمینه ها و فیضیه و زندان) در مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات و به روایت اسناد تنظیم شده است. تردیدی نیست که وزارت اطلاعات با نشر اسناد اداره ساواک، قدم بلندی در روشنگری ماجرای 15 خرداد برداشته است. نکته هایی که این اسناد به دست می دهد، زوایای پنهان سیاست رژیم پهلوی را آشکار ساخته و پژوهشگر را در تحلیل ماهیت قیام 15 خرداد یاری می دهد. امتیازهای این مجموعه درخور ذکر است. نخست این که ترتیب زمانی اسناد رعایت شده است. دفتر اول شامل اسناد پانزدهم اردیبهشت 36 تا پایان 1341 می باشد. دیگر این که در کنار ارایه هر سند به فراخور موضوع، یادداشتی کوتاه در ارتباط با سوژه و شخصیت مورد نظر آمده است و سوم این که کپی هر سند آورده شده است.