در یک نمایشگاه آثار تجسمی یک بروشور خوب و کامل می تواند لذت تماشای آثار هنری را دو چندان کند. بروشور یک کنسرت موسیقی هم یادگاری ارزشمند است و هم به معرفی نوازندگان کنسرت و نام قطعات موسیقی می پردازد. یک سَر دَرِ جذابِ سینمایی می تواند مخاطابان بیشتری را به داخل سینما بکشاند. در مورد تئاتر نیز یک تراکت، یک بروشور و یک پوستر زیبا که با مهارت طراحی شده باشد، همچون یک نمایش خاطره انگیز همواره به یاد خواهد ماند.
تراکت یک نمایش در حکم دعوتنامه ای است برای عموم مردم. هر چه این دعوتنامه با دقت و ظرافت بیشتری طراحی شده باشد، فردی که آن را مشاهده می کند، وقت بیشتری می گذارد تا از محتویات و اطلاعات آن مطلع شود. تراکت یک نمایش تفاوت های جدی و مهمی با تراکت های یک محصول غذایی و یا یک فروشگاه پوشاک دارد. در طراحی تراکت تبلیغاتی یک نمایش باید نکات مهمی را در نظر داشت. تراکت یک نمایش نمی تواند باری به هر جهت و به صورت سر دستی طراحی شود و باید در حالی که اطلاعات اولیه ای همچون نام نمایش، نام نمایشنامه نویس، نام کارگردان، نام بازیگران، مکان و زمان اجرا و اطلاعاتی از این قبیل را ارائه می دهد، با گرافیک مناسبی توأم شود تا برای هر رهگذری، اعم از مخاطب جدی تئاتر و یا فردی بی تفاوت، به اندازۀ کافی جذاب باشد.
پوسترها دریچه ای هستند به دنیای یک نمایش. هر پوستری فشرده ای از داستان و حال و هوای نمایشی را که تبلیغ می کند، ارائه می دهد. پوستری که برآمده از یک ذهن خلاق و هنرمند باشد، با عناصر و جزئیات فراوانش، نه تنها تماشاگر را به دیدن آن نمایش ترغیب می کند، بلکه حتی چیزهایی دربارۀ سرانجام و درونمایۀ نمایش به او خواهد گفت. برخی از پوسترهای تاریخ تئاتر ایران نمونۀ اعلای هنر گرافیک و طراحی پوستر است. متأسفانه گاهی اوقات دست اندرکاران تئاتر تصور می کنند که طراحی یک پوستر کاری بس ساده و پیش پا افتاده است و انجام آن از عهدۀ هر کسی برمی آید. اما با نگاهی به تاریخ طراحی پوستر تئاتر در ایران می توان نام اساتید و بزرگانی را دید که برای نمایش های بزرگ و ستایش شده پوستر طراحی کرده اند. مسلماً اگر طراحی پوستر تئاتر کاری سهل بود و هر فرد آماتوری می توانست آن را انجام دهد، برای طراحی یک پوستر به سراغ بزرگان گرافیک و نقاشی ایران نمی رفتند.
بروشورهایی که در هنگام ورود به سالن به دست تماشاگران می دهند نیز از دیگر مواد تبلیغی هستند که تنها یادگاری به جا مانده از یک نمایش در دست مخاطبان به شمار می روند. یک بروشور تئاتر نه تنها نام عوامل نمایش، مسئولان و همکاران تماشاخانه، نهادها و اشخاص حقیقی و حقوقی که به اجرای نمایش یاری رسانیده اند را در خود دارد، بلکه خلاصه ای از نمایشنامه و نام شخصیت ها و بازیگران آنها را ارائه می دهد. این بروشورها هم برای مخاطبان عادی و هم برای کسانی که در کار نقد و بررسی تئاتر هستند، بسیار مهم است. هم زمینه ساز آشنایی با بازیگران نقش های مختلف است و هم برای آگاهی از چند و چون خلاصۀ نمایش به کار می آیند. مثلاً بروشور نمایش «نامه هایی به تِب» که در سال ۹۰ در تماشاخانۀ ایرانشهر به روی صحنه رفت، برای تماشاگران بسیار جذاب بود. این بروشور به شکل کاغذهای قدیمی و با رنگ خاکی خاص خود مانند یک نامه که تمبری قرمز آن را مهر و موم کرده بود، در اختیار تماشاگران قرار می گرفت. این یعنی احترام به تماشاگر، احترام به تئاتر و احترام به خود هنرمند.
در واقع تبلیغات به عنوان یک فعالیت ارتباطی که در جهت انتقال یک اندیشه، عقیده و یا طرز فکر صورت می پذیرد، علاوه بر اینکه ریشه در ماهیت هنر دارد، به اشکال گوناگون به جذب و جلب مخاطبان نیز می پردازد. هنر تئاتر برای بالندگی به تعامل جدی و برقراری ارتباط سازنده با سایر رشته های هنری مانند هنر طراحی پوستر و گرافیک سخت نیازمند است. نیازها و پتانسیل های تئاتر کشور را دست کم نگیریم.
وحید لک /