سرویس تجسمی هنرآنلاین: مرضیه ناظم‌زاده نمایشگاه‌هایی را در خارج از کشور برگزار کرده اما تاکنون آثارش در ایران نمایش داده نشده است. آثار ناظم‌زاده در نمایشگاه انفرادی "نیلوفر" در گالری ناشناس لاهه (Den Haag) هلند در اسفند 1395، نمایشگاه گروهی "نور" در گالری میترا بارله ناسائو (Baarle Nassau)؛ شهر مرزی بین بلژیک و هلند در اردیبهشت 1396 و نمایشگاه گروهی"طرب" توسط گالری میترا لاهه (Den Haag) هلند در تیر 1396 به نمایش گذاشته شده است و قصد دارد امسال نمایشگاهی از آثارش را در ایران برگزار کند. ناظم‌زاده به پیشینه فرهنگی و هویتی ایران توجه دارد و سعی می‌کند آن را برای ساکنان و شهروندان جهان و جامعه بازتولید کند.
در کارهای شما مشخصه‌هایی از پیشینه فرهنگی و بصری بومی دیده می‌شود. آیا بازخوانی این پیشینه فرهنگی را در کارهای‌تان دنبال می‌کنید؟
بله. البته هدف صرفا بازخوانی نیست. بلکه تا حدودی بازتولید پیشینه فرهنگی و هویتی در عصر پسامدرن نیز مورد توجه است. در عصر حاضر که هویت ایرانیان دچار چند پارگی جغرافیایی و حتی گسست فرهنگی نسلی شده، عناصر هنری و فرهنگی قادر به بازیابی و تا حدودی ترمیم شکاف‌های فرهنگی ایجاد شده هستند. در اینجا منظور از ایران، صرفا کشوری با مرزهای جغرافیایی امروزی نیست، بلکه هویت فرهنگی تمدن جغرافیای گسترده‌تری به نام تمدن "ایران شهر" مد نظر است.
مشخصه‌های بومی و هویتی را چگونه می‌توان با نگاه معاصر بیان کرد؟
در مرحله اول باید هم مشخصه‌های بومی و هویتی و هم نگاه معاصر و شرایط آن و ابزار مختلف آن در حوزه‌های مختلف به خوبی شناخته شوند. این مشخصه‌ها از زمان‌های گذشته هزاران ساله این منطقه در ایجاد جامعه و فرهنگ و همزیستی‌ها و اسطوره‌ها پیشرو بوده‌اند (از جمله استناد به منبع غنی ۴۷۰۰ ساله افسانه گیلگمیش). نقش این عناصر تا آمدن اسلام و تغییرات وسیع ناشی از آن در این منطقه و تا به امروز که دنیای صنعت و تکنولوژی آنها را دستخوش دگردیسی‌های بسیاری کرده، در زندگی روزمره، رشد و نمو جوامع نمایان است. این عناصر نیازمند بررسی و مطالعه هستند تا با حفظ ارزش‌ها بتوانند همگام با گذر زمان خود را حفظ و تقویت کرده و از خطر نابودی و نفی شدن در امان بمانند.
یکی از این مشخصه‌ها، احترام به زندگی در قالب نمایش باغ و باغستان در فرش و کشاندن آن به فضاهای داخل توسط فرش و همه فرآیند تولید فرش با فلسفه عمیق آن (که بحث در مورد آن فراتر از این گفتگوست) است. همچنین، نقش آن در زندگی طراحان آن - سازندگان و بافندگان - تاجران و معامله‌گران – و مصرف‌کنندگان آن نمایان است. علاوه بر این، در دنیای مدرن، در زندگی جمع‌آورندگان و نمایش‌دهندگان آن شامل موزه‌داران و دوستداران این گنجینه با ارزش اهمیت اساسی دارد.
در این مجموعه کارهایم سعی من بازبینی این هنر دیرینه، با نگاهی متفاوت است. قالی و قالیبافی، در این سرزمین هم فرهنگ و هنر و هم صنعت و هم اقتصاد را، طی قرن‌ها با خود به پیش برده است.
آیا در آثار خود بر یادآوری پیشینه‌ای که در حال فراموشی است و رویکردی که با عنوان بازگشت به گذشته مطرح است، تاکید دارید؟
صدر درصد. هیچ هدف و سازمانی بدون دانستن پیشینه و شناخت ریشه‌های عمیق موفق و پایدار نخواهد بود. پس این آثار نه تنها نمایشی از هنر و تکنیک‌های ترکیبی و نه تنها یادآوری‌کننده‌ای نوستالژیک، بلکه شناخت تمامیت فرهنگ و اهمیت آن در ابعاد مختلف (همانطور که ذکر شد هنری-فرهنگی و تاریخی و صنعتی و اقتصادی) است. هنر قالی و قالیبافی، از قرن‌های گذشته، دنیایی از هنر و زیبایی را به خانه‌های ما آورده است: گنجینه‌ای از ذوق و هنر پیشینیان. از اینجاست که ساکنان جغرافیای ایرانشهری، فارغ از فقر و غنای مادی، موزه‌ای اختصاصی در خانه‌های خود یافتند و با آن رشد کردند و دنیا را شناختند.
به نظر می‌رسد به عناصر متنوع فرهنگ که در ارتباط و پیوند با یکدیگر است در آثار توجه دارید و با ارائه آنها در کنار هم سعی در نمایش تصویری از یک فرهنگ را در نظر دارید؟
دقیقا. منظور نمایش فرهنگی یگانه و دیرینه در داخل مرزهایی است که امروزه اگرچه تغییر شکل داده‌اند، اما همچنان در جغرافیای گسترده‌ای به نام ایرانشهر به رشد و بالندگی خود ادامه می‌دهند.
منظور از ایرانشهری، تمدن همه سرزمین‌هایی است که از عناصر فرهنگی- تاریخی مشترکی ساخته شده‌اند: همه آسیای میانه و شرق دریای مازندران و افغانستان و بخشی از شبه قاره و ... جغرافیایی که نوروز به عنوان یکی از پایه‌ها و بنیادهای آن مد نظر است و از این رو برخی به زیبایی آن را جغرافیای نوروزی می‌نامند. جغرافیای نوروزی امروزه به هویت‌های چند تکه‌ای می‌ماند که در محدوده چندین سرزمین جدا مانده در حال دورشدن از هم است.
باور من این است که هنر، یکی از کاراترین ابزارهایی است که می‌تواند بین این هویت‌ها (به قول مرحوم شایگان "هویت چهل تکه") پیوندی دوباره برقرار کند. پیوندی که ضمن حفظ فردیت‌ها و خواسته‌های هر عضوی که ظاهرا و توسط مرزبندی جدا شده، نقاط اشتراک و یکتایی‌های فرهنگی و تاریخی این هویت یگانه را حفظ و تقویت کند. حفظ و تقویت این هویت کهن مانند خون در یک بدن، به همه اعضای آن زندگی و انرژی بیشتر می‌دهد. و این یعنی "یگانگی". یگانگی اتفاقی است که دنیای امروز، و به خصوص جغرافیای ایرانشهر، بیش از هرزمان دیگری به آن نیاز دارد.
چه نمایشگاه‌هایی تاکنون برگزار کرده‌اید؟
نمایشگاه انفرادی "نیلوفر" در گالری ناشناس، لاهه (Den Haag)، هلند، اسفند 1395. نمایشگاه گروهی "نور" در گالری میترا، بارله ناسائو (Baarle Nassau)، شهر مرزی بین بلژیک و هلند، اردیبهشت 1396. نمایشگاه گروهی "طرب" توسط گالری میترا، لاهه (Den Haag)، هلند، تیر 1396.