سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: فردا، 7 دیماه سالروز فرمان امام خمینی (ره) برای تشکیل سازمان نهضت سوادآموزی است. بچههای دهه۶۰ خوب به یاد دارند روزهایی را که مادربزرگ و پدربزرگهای بیسواد در مساجد یا کلاسهای دبستان دور هم جمع میشدند تا سواد بیاموزند. کلاسهایی که همیشه مزین به یک تابلوی سیاه و سفید بود. تابلویی که یک تخته سیاه کوچک را در ذهن تداعی میکرد و روی آن دستی پس از نوشتن "ا- ب- پ" در حال نوشتن "ت" و تنها دندانه نخست آن را نگاشته بود با شعاری در بالای تابلو که: "ایران را مدرسه کنیم" و پایین تابلو هم نقش بسته بود: "سازمان نهضت سوادآموزی".
سوادآموزی به بزرگسالان البته پیشینهای دورتر دارد. برای نخستین بار بنا به ماده هشتم "قانون اعتبار برای تشکیل مدارس ابتدایی و تعلیمات عمومی" که در تاریخ ۱۴ اردیبهشت ماه ۱۳۰۶ شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید، به وزارت معارف اجازه داده شد "در نقاطی که صلاح و مقتضی میداند در دهات و قراء و قصبات کلاس اکابر ابتدائی تأسیس نماید." "سازمان تعلیمات اکابر" نخستین اقدام رسمی و همگانی در این زمینه بود که در سال ۱۳۱۵ با هدف باسواد کردن بزرگسالان تاسیس شد و در آن با استفاده از فضای مدرسههای موجود کلاسهای شبانه برای بزرگسالان تشکیل میشد. فعالیتهای این سازمان تا زمان اشغال ایران در شهریورماه ۱۳۲۰ ادامه داشت.
با آرام شدن فضا بار دیگر بحث آموزش بزرگسالان در ۱۳۳۲ و با تاسیس سازمان آموزش سالمندان مطرح شد. این سازمان نیز تنها به مدت سه سال به کار خود ادامه داد و در ۱۳۳۵ جای خود را به سازمان آموزش بزرگسالان داد. این سازمان نیز در ۱۳۴۳ جای خود را با کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی داد که تا سال ۱۳۵۵ و روی کار آمدن سازمان جهاد ملی سوادآموزی به فعالیت خود ادامه داد. با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و به فاصله کمتر از یک سال از گذشت این واقعه تاریخی در هفتم دی ماه ۱۳۵۸ به فرمان امام خمینی سازمان نهضت سوادآموزی وظیفه آموزش به بزرگسالان را بر عهده گرفت. این سازمان تا سه سال به صورت شورایی اداره میشد تا سرانجام حجتالاسلام والمسلمین قرائتی به ریاست آن منصوب شد.
در بخشهایی از فرمان امام خمینی (ره) آمده بود: "از جمله حوایج اولیه برای هر ملت در ردیف بهداشت و مسکن بلکه مهمتر از آنها، آموزش برای همگان است. معالاسف کشور ما وارث ملتی است که از این نعمت بزرگ در رژیم سابق محروم و اکثر افراد کشور ما از نوشتن و خواندن بر خوردار نیستند چه رسد به آموزش عالی... ما باید در برنامه درازمدت فرهنگ وابسته کشورمان را به فرهنگ مستقل و خودکفا تبدیل کنیم و اکنون بدون از دست دادن وقت و بدون تشریفات خستهکننده برای مبارزه با بیسوادی به طور ضربتی و بسیج عمومی قیام کنیم... برای این امر لازم است تمام بیسوادان برای یادگیری و تمام خواهران و برادران باسواد برای یاددادن بپاخیزند و وزارت آموزش و پرورش با تمام امکانات به پا خیزد و از تشریفات اداری بپرهیزد... ائمه جماعات شهرستانها و روستاها مردم را دعوت نمایند و در مساجد و تکایا باسوادان نوشتن و خواندن را به خواهران و برادران خود یاد دهند و منتظر اقدامات دولت نباشند و در منازل شخصی اعضای بیسواد را تعلیم کنند و بیسوادان از این امر سر پیچی نکنند..."
طبق فرمان امام (ره) دو هدف اساسی برای این سازمان تبیین شد: ۱- آموزش خواندن و نوشتن به افراد بیسواد ۲- ارتقای آگاهی و دانش بزرگسالان نوسواد در زمینههای مختلف و تبدیل فرهنگ وابسته کشور به فرهنگ مستقل و خودکفا. بر اساس همین اهداف بود که طرحها و برنامههایی چون: طرحهای سواد آموزی، طرحهای پس از سواد آموزی و برنامههای فرهنگی، آموزشی در نهضت به اجرا درآمد. تا به امروز که در سامانه اینترنتی آن میتوان از خدماتی چون ثبت نام تحت وب، آمار و عملکردها، مقالات و پژوهشها و کتب درسی، کتب تحکیم، کتب فرادرسی و نشریات ویژه سواد آموزان نیز بهره برد.
در طول سالهای فعالیت این سازمان نرخ رشد باسوادان در کشور بسیار چشمگیر بوده است به طوری که بحث انحلال این سازمان در سال ۱۳۹۰ با توجه به رشد نرخ باسوادی مطرح شد اما در نهایت این سازمان به یکی از معاونتهای سازمان آموزش و پرورش تبدیل شد و همچنان به فعالیت خود ادامه میدهد.