سرویس تجسمی هنرآنلاین: نسخه مجازی تیرآرت مردادماه ۱۳۹۹ برگزار شد. این رویداد در شرایطی شکل گرفت که شیوع بیماری کرونا اغلب رویدادهای فرهنگی و هنری در سراسر جهان را تعطیل کرد و مسئولین چنین رویدادهایی به دنبال راهکارهایی برای ادامه فعالیت‌ها و حفظ ارتباط میان هنر و مخاطبان آنها هستند. مهم‌ترین این راهکارها برای جلوگیری از لغو رویدادهای هنری، استفاده از فضای وب و امکان دسترسی آسان مخاطبان سراسر دنیا به آنها است و رویدادهای هنری معتبر جهان به جای لغو، تصمیم به برگزاری آنلاین آنها گرفتند. بر همین اساس تیرآرت نیز با مشارکت 18 گالری به صورت آنلاین برگزار شد و تجربه‌ای نوین را برای گالری‌داران و مخاطبان هنر ایران به وجود آورد. با پایان گرفتن این رویداد مجازی با مدیر تیرآرت و دو گالری‌دار حاضر در این رویداد گفت و کردیم.
نظرات مریم مجد، شهروز نظری و آوا ایوبی را درباره تیرآرت و رخدادهای هنری آنلاین بخوانید.
تیرآرت آنلاین قابل مقایسه با دوره‌های قبلی نیست
مریم مجد مدیر تیرآرت در گفت‌وگو با هنرآنلاین گفت: این رویداد اولین تجربه برای همه ما بود که ۱۸ گالری به صورت آنلاین در کنار هم کار کنند، بنابراین ویژگی‌های خاصی داشت. استقبال زیادی از این رویداد به عمل آمد و حتی توانست به دلیل آنلاین بودن در خارج از کشور نیز مخاطبانی داشته باشد. با این‌حال تا مردم به رویدادهای آنلاین عادت کنند مدتی زمان لازم است و در مراحل ابتدایی این مسئله برای آنها دشوار است. در عین‌حال از روز اول تا آخرین روز تیرآرت مشاهده کردیم که تعداد مخاطبان بسیار پیشرفت کرد.
مجد ادامه داد: گالری‌های شرکت‌کننده نیز این اتفاق را یک تجربه جدید و مثبت تلقی کردند. برخلاف تصور حاکم که همه فکر می‌کردند کرونا باعث شده است همه مردم بی‌حوصله باشند اما از این رویداد استقبال خوبی به عمل آمد و حتی تعداد خریداران آثار هنری نیز قابل‌توجه بود.
او با بیان اینکه تیرآرت آنلاین اصلا نمی‌تواند جایگزین، تیرآرت حقیقی باشد گفت: در هنرهای تجسمی دیدن آثار از نزدیک بسیار مهم است، اما اگر شرایط به همین منوال ادامه پیدا کند فضای آنلاین راه‌حل مناسبی برای ما است و می‌تواند تا حدی نیازهای برگزارکننده و مخاطب را برطرف کند. اگرچه تیرآرت آنلاین از نظر بازدیدکننده و فروش اصلاً قابل‌مقایسه با دوره قبلی نیست اما در نهایت تجربه بسیار مثبتی بود و از برگزاری آن کاملا راضی هستیم.
مجد ادامه داد: راه‌های مختلفی برای بازدید تیرآرت در نظر گرفتیم و برای ارائه و نمایش آثار به جزئیات توجه زیادی داشتیم. در سایت تیرآرت فضایی را به وجود آوریم که مخاطبان بتوانند تک‌به‌تک گالری‌ها را ببینند یا با دریافت یک تور مجازی به‌طور کامل از تیرآرت بازدید کنند. قطعا جای کار برای بهتر شدن وجود دارد اما از نحوه عمل کرد خود راضی بودیم.
مدیر تیرآرت افزود: محدودیت بزرگ ما این بود که نتوانستیم آثار حجمی را نمایش دهیم زیرا برای این کار باید رندر سه‌بعدی انجام می‌شد که نیاز به زمان و هزینه بسیار زیادی دارد. بنابراین از گالری‌ها خواستیم که آثار حجمی هنرمندان را ارائه ندهند و این در حالی است که بسیاری از هنرمندان در این زمینه کار می‌کنند و آثار حجمی مخاطبان زیادی هم دارد. اما با توجه به سختی شرایط نتوانستیم این کار را انجام دهیم و تنها به عکس، طراحی، نقاشی و چاپ اکتفا کردیم.
او درباره کیفیت آثار ارائه شده در این رویداد آنلاین و میزان جدیت گالری‌ها در این زمینه گفت: ایده‌ال ما این بود که گالری‌ها در انتخاب هنرمندان خود تفاوتی میان تیرآرت حقیقی و مجازی قائل نشوند، اما در عمل دیدیم که با توجه به اولین تجربه حضور در یک رویداد آنلاین، شاید تعدادی از گالری‌ها اعتماد زیادی به این اتفاق نداشتند و با نگاه دیگری هنرمندان خود را معرفی کردند. البته کارهای درجه یک از هنرمندان بسیار خوبی در تیرآرت آنلاین وجود داشت و درصد بالایی از کارها بسیار خوب بودند، اما به نظر می‌رسد بعضی از گالری‌ها کمی سهل‌انگارانه رفتار کرده بودند. با توجه به اینکه ما در شرایط دشواری بودیم و فرصت زیادی برای آماده‌سازی تیرآرت نداشتیم، نتوانستیم مانند دوره‌های گذشته کمیته انتخابی داشته باشیم که بر آثار معرفی شده از سوی گالری‌ها نظارت کند، اما بهتر بود که این بخش نظارتی را حذف نکرده بودیم.
قالب سنتی خرید آثار هنری در کشور ما بسیار پررنگ است
شهروز نظری مدیر گالری هما که پیش از این هم سابقه حضور در تیرآرت را داشته است درباره تجربه شرکت در تیرآرت آنلاین گفت: تکنولوژی امکاناتی در اختیار ما گذاشته است که بسیار دیر به فکر استفاده از آنها افتادیم. پیش از این هم اتفاقاتی مانند نمایش آنلاین، لایوها یا فروش‌های آنلاین به شکل محدود وجود داشت اما شیوع کرونا باعث شد که با جدیت بیشتری به دنبال آنها برویم. هرچند که فضای آنلاین نمی‌تواند جایگزین تجربه رویارویی با اثر هنری باشد اما از این تکنولوژی می‌توان به عنوان ابزارهای انضمامی استفاده کرد.
او با بیان اینکه تیرآرت آنلاین نکته منفی نداشت، افزود: برگزاری این رویداد، تیری در تاریکی بود که نتیجه خوبی به همراه داشت. در چند ماه گذشته دیدیم که حراج‌های بین‌المللی هم در شکل آنلاین با افت فروش مواجه بودند و این مسئله کاملاً طبیعی است. بااین‌حال بازدید از تیرآرت آنلاین به اندازه نمایشگاه حقیقی این رویداد در سال‌های گذشته نبود، زیرا مخاطبان هنر هنوز به تجربه مجازی عادت ندارند. اما با تکرار چنین مواردی این عادت در آنها به وجود می‌آید و می‌توانند از رویدادهای آنلاین نیز به اندازه کافی بهره ببرند. اگر این شیوه بعد از پایان بحران کرونا نیز ادامه پیدا کند می‌تواند امکانی برای این باشد که تیرآرت در هر سال یک‌بار به صورت حقیقی و یک‌بار به صورت مجازی برگزار شود.
نظری ادامه داد: گالری هما توانست در تیرآرت آنلاین فروش خوبی داشته باشد، اما در همه موارد خریداران پس از انتخاب اثر به گالری می‌آمدند تا آن را از نزدیک ببیند و پس از آن خرید خود را قطعی می‌کردند. حتی افرادی که با این هنرمندان و آثارشان آشنا بودند باز هم برای خرید آثار تمایل داشتند که آنها را از نزدیک ببیند. گمان می‌کنم که در هیچ جای دیگر دنیا این‌گونه نباشد اما به نظر می‌رسد آن قالب سنتی که لازم می‌داند اثر هنری حتما از نزدیک دیده شود در کشور ما بسیار پررنگ است، بنابراین خرید اینترنتی برای مخاطبان جا نیفتاده است. این مسئله هم مانند دیگر مواردی است که به اجبار به سمت تکنولوژی رفتیم و تا مجبور نباشیم به آن تن نمی‌دهیم.
او درباره نحوه انتخاب هنرمندان گالری برای این رویداد گفت: ما برای این رویداد آنلاین با همان جدیتی که سال گذشته در رویداد حقیقی داشتیم، عمل کردیم. اما به نظرم تعدادی از گالری‌های شرکت‌کننده در این دوره چندان اطمینانی به جدیت آن نداشتند و همین باعث شد که به اندازه کافی برای حضور خود در تیرآرت آنلاین تبلیغ نکنند و در فضای مجازی هم کمتر به این اتفاق توجه شود.
نظری با بیان اینکه تیرآرت آنلاین رخداد آبرومندی بود اما آن‌طور که باید دیده نشد، افزود: تنها گلایه من از تیرآرت آنلاین این است که تبلیغات بین‌المللی آن کم بود. رسانه‌های داخلی کشور ما که هیچ توجهی به این رویداد نداشتند، اما باید در دنیا نشان می‌دادیم که هنوز زنده هستیم. این رویداد اگر نگوییم در حد بین‌المللی، اما در حد منطقه کاملا موفق و با کیفیت بود. در دورانی که ما در بایکوت بین‌المللی هستیم چنین خبرهایی می‌تواند امکانی برای خروج از این فضا و معرفی شدن و مطرح‌شدن ما باشد.
مدیر گالری هما افزود: تیرآرت در حال حاضر تنها آرت‌فر ایران است و زمانی که گشایش اقتصادی به وجود آید این رویداد می‌تواند پایه‌هایی برای یک رخداد بین‌المللی باشد. پدیده‌های آنلاین هنوز برای ما جذاب نیست و مانند هر تجدد دیگری، ابتدا به آن مشکوک هستیم و بعد در گذر زمان به آن عادت می‌کنیم. با توجه به اینکه تیرآرت آنلاین در این دوره توانست با موفقیت برگزار شود قطعا در دوره‌های بعدی می‌تواند مخاطبان بیشتری را به خود جذب کند و حتی گالری‌ها با جدیت بیشتری به آن تن می‌دهند.
او درباره کیفیت نرم‌افزاری و زیرساختی این رویداد آنلاین گفت: روز نخست که سایت تیرآرت بالا آمد شاهد بودیم که وقتی تعداد بازدیدکنندگان بالا می‌رفت سایت دچار مشکل می‌شد. این مسئله نشان می‌دهد که اینترنت و زیرساخت‌های کشور آن‌قدر ضعیف است که اگر مسئولین تیرآرت می‌خواستند بیش از این روی بخش نرم‌افزاری و طراحی تیرآرت کار کنند، اینترنت و زیرساخت‌ها اصلاً جوابگوی آن نبود. بنابراین با چنین امکاناتی بیشتر از این نمی‌شد کاری کرد و آنها توانستند از امکانات موجود بهترین استفاده را کنند.
تیرآرت توانست شوک خوبی در فضای فعلی باشد
آوا ایوبی مدیر گالری باوان که حدود یک سال از فعالیت آن می‌گذرد، درباره تجربه حضور خود در تیرآرت آنلاین گفت: گالری باوان قصد دارد هنرمند بسازد و به همین دلیل همه هنرمندانی که در تیرآرت معرفی کردیم برای اولین بار در چنین رویدادی حضور پیدا می‌کردند. بیشتر آنها پیش از این نمایشگاه انفرادی نداشته‌اند و قرار است گالری باوان جدی‌تر به آنها بپردازد و آنها را به جامعه هنری معرفی کند. غرفه ما بر این اساس کیوریت شد تا توانایی هنرمندانی با نگاه‌ها و سبک‌های متفاوت را نمایش دهیم.
ایوبی ادامه داد: وجود تیرآرت به دلیل اینکه تعدادی از گالری‌های فعال ایران کنار هم قرار می‌گیرند، اتفاق بسیار خوبی است، به ویژه اینکه بازار هنر با شیوع کرونا به سمت رکود رفت اما تیرآرت توانست شوک خوبی در این میان باشد. همه جای دنیا در این مدت رویدادهای هنری لغو شدند یا به صورت آنلاین برگزار شدند و تیرآرت هم انتخاب هوشمندانه‌ای داشت تا به صورت آنلاین برگزار شود، زیرا این کار بسیار بهتر از سکوت بود.
ایوبی افزود: با توجه به اینکه این دوره نخستین حضور گالری باوان در تیرآرت بود توقع زیادی درباره فروش آثار نداشتیم. به ویژه آنکه گالری‌های دیگر با هنرمندان شناخته شده حضور داشتند ولی ما یک گالری جوان هستیم که هنوز بسیاری از مخاطبان هنر ما را نمی‌شناسند. اما با توجه به همین مسائل به نظرم فروش قابل قبولی داشتیم.
او با بیان اینکه مسئولین تیرآرت زحمت زیادی کشیدند تا آثار به بهترین شکل نمایش داده شده و فروش داشته باشند، افزود: نسبت به رویدادهای هنری بزرگی که در سطح دنیا به صورت آنلاین برگزار شدند، به نظرم تلاش تیرآرت قابل‌توجه بود و برگزارکنندگان آن سعی کردند استانداردهای لازم را رعایت کنند. خانم مجد در این زمینه بسیار پیگیر است و همه کم و کاستی‌ها را پیگیری کرده و نظر گالری‌داران را دریافت می‌کند و این اتفاق خوبی است زیرا دریافت انتقادها باعث می‌شود تا بتوانند مشکلات را حل کنند و کیفیت کار را بهبود بخشند. به نظرم تلاش تیرآرت آنلاین تلاش خوبی بود و سکوت جامعه هنری تهران را شکست.
ایوبی افزود: رویدادهای آنلاین ویژگی‌های مثبت و منفی خود را دارند و ما مجبور هستیم در شرایط خاص ناشی از شیوع کرونا همچنان کار کنیم. گالری باوان هم در چند ماه اخیر بخشی با عنوان "ویویینگ روم" را در سایت خود ایجاد کرده است و سعی می‌کنیم هر نمایشگاه گالری را به صورت آنلاین نیز برگزار کنیم تا مخاطبانی که امکان حضور در گالری را ندارند بتوانند از آن استفاده کنند. ما باید دیدگاه‌مان به اینکه حتماً باید آثار هنری را از نزدیک ببینیم تغییر دهیم، زیرا شرایط این را حکم کرده است و انتخاب دیگری وجود ندارد.