سرویس تجسمی هنرآنلاین: محمد فدایی هنرمند نقاش که سومین نمایشگاه "خوشنویسان مشغول کارند" با عنوان "قوت خیال! خیال هویت؟" را با همراهی بابک اطمینانی و محمد علی بنیاسدی در گالری دنا برگزار کرده است، درباره این سلسله نمایشگاه به خبرنگار تجسمی هنرآنلاین گفت: "خوشنویسان مشغول کارند" نخستین بار با عنوان "وضعیت مرزی" در گالری مژده برگزار شد، دومین نمایشگاه آن نیز "حبسیههای مدرن" نام داشت که در گالری ویستا برگزار شد و اکنون سومین نمایشگاه آن در گالری دنا برپا شده است. عنوان "خوشنویسان مشغول کارند" در حقیقت به بیالتفاتی نخبگان هنری به خوشنویسی اشاره دارد زیرا آنان خوشنویسی را در دایره هنر محسوب نمیکنند در حالیکه در بطن خوشنویسی مطالعات و پژوهشهای بسیاری بر اساس بازخوانی متون کهن انجام شده است و جریان خوشنویسی ادامه دارد. ما نیز در این نمایشگاه به بازخوانی هنر پرداختهایم و مباحث جدیدی را به شکل پرسشهای روز طرح کردهایم.
وی ادامه داد: از سوی دیگر خوشنویسان نیز از آنچه در هنر معاصر رخ میدهد غافل هستند و با مباحث فلسفه و تاریخ هنر آشنایی ندارند. این موضوع در کنار بیاطلاعی منتقدان هنری از اتفاقاتی که در خوشنویسی رخ میدهد فاصله بسیاری را میان فعالان نوین خوشنویسی با منتقدان هنری ایجاد کرده است و "خوشنویسان مشغول کارند" سعی دارد این دو گروه را به هم متصل کند.
این هنرمند با اشاره به اینکه سلسه نمایشگاههای "خوشنویسان مشغول کارند" پژوهش بنیان هستند اظهار کرد: در این مسیر ما با عنوان نقاشیخط مواجه هستیم، شکلی از آثار هنری که تنها به دلیل بازار خوب اقتصادی خود، رشد کرده است و تنها به همین دلیل نیز به آن پرداخته شده است. با این حال از آنجا که اولویت ما پژوهش بوده است و نه اقتصاد، به سراغ آن نرفتیم. فدایی با تاکید بر این موضوع که یکی از نکات نظری مهم در این سلسله نمایشگاه تفکیک خوشنویسی از خطاطی بوده است گفت: من هم در بولتن این نمایشگاهها و هم در مجلاتی مانند فصلنامه بهارستان هنر، میان این دو تفکیکی قراردادی قائل شدهام و نشان دادم که خوشویسی اصول محور است اما به شکل همزمان بسط تاریخی خوشنویس اصول محور، با تجربههای خلاقانهای مواجه است که خارج از زیباییشناسی برآمده از اصول شکل گرفته است و من آن را خطاطی مینامم.
وی ادامه داد: این تجربهها روی ظروف، لباسها، کاشیها و غیره دیده میشوند و از آنجا که اصول محور نبودهاند در تاریخ نادیده گرفته شده و به آنها توجهی نشده است. تنها نقاشان نوگرای دهههای 30 و 40 بودند که به بهانه توجه به فرهنگ عامیانه از خطاطی استفاده کردند و این بخش مغفول مانده مطرح شد.
این هنرمند درباره انتخاب بابک اطمینانی و محمدعلی بنی اسدی به عنوان هنرمندانی که در حوزه خط و خوشنویسی مطرح نیستند و بیشتر به عنوان نقاش شناخته میشوند نیز گفت: هم آقای اطمینانی و هم آقای بنیاسدی در دورههای متعددی از خط در آثار خود استفاده کردهاند. آقای اطمینانی کار خود را با نقاشی فیگوراتیو آغاز کرده است و تحت تاثیر نقد سنت و مدرنیته در بخشی از آثار دوره فوق لیسانس خود از خط استفاده میکند. پس از این تجربه است که او متوجه رفتار ماده رنگی میشود و آنچه تجربههای انتزاعی او در نقاشی را شکل میدهد از همین موتیفهای خوشنویسانه و شرقی ریشه گرفته است. در نمایشگاه کنونی، ما به شکلی تاریخی روند انتزاعی شدن عنصر خط در آثار این هنرمند را نشان دادهایم، به علاوه این موضوع را نیز مطرح کردیم که مسئله معنویت در آثار بابک اطمینانی چه شباهت عجیبی با الگویی مقدس دانستن خط در فرهنگ ایرانی-اسلامی دارد.
فدایی افزود: در مورد آقای بنیاسدی نیز باید گفت که این هنرمند که کار خود در نقاشی را با طبیعت بیجان آغاز کرده است در اواسط دهه 60، تحت تاثیر نقاشی قهوهخانهای که توضیحها و اسمها در نقاشی و کنار اشخاص نوشته میشود، حروف را وارد کار خود کرد. بنیاسدی با استفاده از این حروف هم داستان را روایت میکند و هم در برخوردی مستقل از فرم حروف به عنوان یک عنصر بصری استفاده میکند. از اواسط دهه 70 او آثاری انتزاعی با استفاده از حروف خلق میکند و در انتهای همین دهه است که نخستین آثار خود با استفاده از خط را ارائه میکند، آثاری که در آنها رویکردی مدرن و شخصی با خط دارد. آثار او مبتنی بر حالت بدوی خط کوفی است و تا امروز نیز نوعی بینش مبتنی بر استفاده از خط در بیان هویت ملی را در آثار او میتوانیم مشاهده کنیم. البته بنیاسدی با نگاه انتقادی به جریان سقاخانه این هویتگرایی را در لایههایی پیچیده مطرح کرده است. وی همچنین درباره دلایل انتخاب این دو هنرمند اضافه کرد: انتخاب این دو هنرمند در واقع معطوف به یکی از مغالطههای مهم جریان نقاشیخط است که ادعا میکند آثار خوشنویسی مانند نقاشی انتزاعی هستند و ما آثار بابک اطمینانی را انتخاب کردیم تا نشان دهیم که شکلگیری نقاشی انتزاعی به چه شکل است. او به خط به عنوان چکیده فرم و فیگور نگاه میکند. کار او تنها بازی با خط نیست بلکه بینشی در آثار او وجود دارد. از سوی دیگر میدانیم که بسیاری از نقاشان خط را برای خوشامد خریدار خارجی به آثار خود اضافه میکنند، از این منظر محمدعلی بنی اسدی بدون وارد شدن به چنین رویکردی خط را به عنوان جزیی از کار خود به کار برده است.
این هنرمند که خود نیز در این نمایشگاه آثاری را روی دیوار برده است درباره آثار خود اظهار کرد: آثار خود من نیز در ادامه مسائلی که پیرامون خط و خوشنویسی مطرح کردهام شکل گرفته است. من عقیده دارم براساس زیبایی شناسی خط در دوره معاصر، میتوان با استفاده از این عنصر آثاری غیر تزیینی خلق کرد که وجوه بیانگرانه خط را وارد هنر معاصر ما میکنند. در نمایشگاه "خوشنویسان مشغول کارند3"؛ "قوت خیال! خیال هویت؟"، 18 اثر نقاشی از بابک اطمینانی، محمدعلی بنی اسدی و محمد فدایی روی دیوار رفته است. این نمایشگاه تا 26 بهمن ماه در گالری دنا به نشانی خیابان سپهبد قرنی، بالاتر از طالقانی، کوچه سوسن، پلاک 4 ادامه دارد.